کریپتوکارنسی یا رمز ارز به دسته‌ای از پول‌ و ارزهای دیجیتال یا مجازی گفته می‌شود که در آن‌ها از رمزنگاری (کریپتوگرافی) برای تراکنش‌های مالی استفاده شده‌است؛ به طوری که رمزگشایی آن‌ها بسیار دشوار و بعضا غیرممکن است. این نوع ارزها عموما توسط مرکز خاصی کنترل نمی‌شوند، سریع و مقرون به صرفه‌اند و محدودیت جغرافیایی را از میان برداشته‌اند؛ و از همه مهم‌تر با دغدغه‌ی حفظ حریم خصوصی ایجاد شده‌اند.

این رمز ارزها غالباً از تکنولوژی بلاک چین استفاده می‌کنند. رمز ارزها دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. تفاوت اصلی رمزارز با ارز دیجتال در این است که رمز ارز، ارز رمزنگاری شده است ولی ارز دیجیتال نوعی پول رایج در اینترنت است که بیشتر ویژگی‌های پول را دارد و تفاوت آن با پول معمولی در این است که به شکل فیزیکی وجود ندارد. وبمانی و پرفکت مانی از جمله معروف‌ترین ارزهای دیجیتال هستند.

در واقع ارزهای دیجیتال دسته گسترده‌ای ارزها هستند و ارزهای رمزنگاری شده (یا اصطلاحا کریپتوکارنسی‌ها) به عنوان زیردسته این ارزها محسوب می‌شوند.

سایت‌های فارسی‌زبان برای اشاره به ارزهای رمزنگاری‌شده (Cryptocurrency) از نام‌های زیر نیز استفاده می‌کنند:

• رمزارز
• ارز رمزی
• ارز رمزپایه
• کریپتوکارنسی‌
• ارز دیجیتال
• ارز مجازی

تفاوت‌های اصلی بین ارز دیجیتال و رمز ارز چیست؟

اگرچه رمز ارز یک نوع ارز دیجیتال است، تفاوت های اساسی بین آن ها وجود دارد.ما در این قسمت به مقایسه 5 تا از ویزگی های ارز های دیجیتال با رمز ارز میپردازیم.

1-ساختار ارز های دیجیتال متمرکز هستند؛ یعنی گروهی از افراد و کامپیوترها وجود دارند که مقررات معاملات درون شبکه را قانون‌گذاری می‌کنند، اما ارزهای رمزنگاری شده غیرمتمرکز هستند و قوانین آن‌ها به وسیله اکثریت اجتماع استفاده کننده از آن تعیین می‌شود.

2-ناشناس بودن ارز های دیجیتال به شناسایی کاربری نیازمند هستند و شما باید برای استفاده از آن‌ها یک عکس و چند سند را آپلود کنید که از سوی مقامات عمومی تعیین شده است، اما خرید کردن، سرمایه‌گذاری و هر پروسه دیگر با رمز ارز ها نیاز به هیچکدام از این موارد ندارد. با این وجود، رمز ارز ها هم کاملا ناشناس نیستند و با این که آدرس‌ها هیچ اطلاعات محرمانه‌ای از جمله اسم، آدرس محل سکونت و غیره ندارند ولی تمام معاملات ثبت شده است و دریافت کننده و فرستنده کاملا شناخته شده هستند. بنابراین، تراکنش‌ها قابل پیگیری هستند.

3-شفافیت ارز های دیجیتال شفاف نیستند. شما نمی‌توانید آدرس کیف را انتخاب کنید و تمام پروسه انتقالات پولی را ببینید، چرا که این اطلاعات محرمانه هستند؛ اما رمز ارز ها شفاف هستند و هر کس می‌تواند معامله هر کاربر دیگر را ببیند، چرا که تمام جریان‌های مالی در یک زنجیره عمومی ‌قرار دارند.

4-دستکاری معاملات ارز های دیجیتال یک مقام مرکزی دارند که با مشکلات سر و کار دارد. این مقام می‌تواند در صورت وجود درخواست از سوی یک شرکت‌کننده و یا یک مقام و یا هر شکی از پول شویی و موارد مشابه، معاملات را لغو یا متوقف کند؛ اما رمز ارز ها توسط اجماع تنظیم می‌شوند و بسیار بعید است که کاربران با تغییراتی در بلاک چین موافقت کنند، اما نمونه‌هایی شبیه به هک DAO قبلا وجود داشته است. هر چند مقدار پول قابل توجه بود و تصمیم قاطعی هم گرفته نشد.

5-جنبه‌های قانونی بیشتر کشورها چارچوب‌هایی برای ارز های دیجیتال مثل Directive 2009/110/EC در اتحادیه اروپا یا Article 4A of the Uniform Commercial Code در آمریکا دارند؛ اما در حال حاضر، ما نمی‌توانیم درباره ارزهای رمزنگاری‌ شده، مورد مشابهی بگوییم. در بسیاری از کشورها، وضعیت رسمی‌آن ها مشخص نیست و ایجاد چارچوب قانونی فعلا فقط در حال پردازش است.

رمز ارز ها ۷ خصیصه کلیدی دارند:

 ۱- دیجیتالی بودن: رمز ارز ها فقط به صورت دیجیتالی و بر روی کامپیوترها وجود دارند. هیچ سکه یا اسکناسی در کار نیست. هیچ پولی به عنوان پشتوانه در بانک‌های مختلف مثل بانک مرکزی برای رمز ارز ها وجود ندارد!

۲- غیر متمرکز: رمز ارز ها سرور مرکزی ندارند. آن‌ها معمولاً در میان شبکه‌ای از هزاران کامپیوتر توزیع شده‌اند. شبکه‌هایی که سرور مرکزی نداشته باشند، شبکه‌های غیر متمرکز نامیده می‌شوند.

۳- همتا به همتا: رمز ارز ها به صورت آنلاین از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌شوند. کاربران رمز ارز از طریق بانک، پی‌پال (PayPal) یا فیسبوک با هم در ارتباط نیستند. آن‌ها بدون واسطه با یکدیگر داد و ستد دارند. در دنیای پول فیات، بانک‌ها، پی‌پال و فیسبوک به عنوان اشخاص ثالث معتمد شناخته می‌شوند. اما در دنیای رمز ارز ها هیچ شخص ثالث معتمدی وجود ندارد!

۴- نام مستعار: این مورد یعنی برای استفاده از رمز ارز ها یا به تملک درآوردن آن‌ها لازم نیست حتما اطلاعات شخصی خود را ارائه کنید. شما می‌توانید با یک نام مستعار و به صورت ناشناس به معامله رمز ارزها بپردازید.

۵- بدون نیاز به اعتماد: عدم وجود اشخاص ثالث معتمد به معنای این است که برای استفاده از سیستم لازم نیست لزوماً به شخص یا سازمان دیگری برای نظارت و کنترل دارایی خود اعتماد کنید. کاربران در همه حال کنترل کامل پول و اطلاعات خود را در اختیار دارند.

۶- رمزنگاری ‌شده: هر کاربر کد ویژه‌ای دارد که از دسترسی سایر کاربران به اطلاعات او جلوگیری می‌کند. به این عمل رمزنگاری گفته می‌شود و هک کردن آن تقریباً غیرممکن است. این‌جاست که بخش Crypto از اصطلاح Cryptocurrency وارد بازی می‌شود. Crypto به معنای رمزنگاری شده و مخفی شده است. وقتی اطلاعات از طریق رمزنگاری مخفی می‌شود، اصطلاحاً می‌گویند اطلاعات رمزنگاری شده است.

۷- جهانی: هر کشور ارز مخصوص به خودش دارد که به آن ارز فیات می‌گویند. انتقال ارزهای فیات در سطح جهانی کار دشواری است. رمز ارز ها را به راحتی می‌توان به سراسر جهان ارسال کرد. ارزهای رمزنگاری ‌شده به ارزهای بدون مرز موسوم‌اند!

تاریخچه رمز ارز ها

ارز‎های دیجیتال مدت‌ها قبل از اینکه اولین ارز مجازی به وجود بیاید، به عنوان یک ساختار تئوریک وجود داشت تا بتواند جایگزینی برای مدل‌ فعلی مبادلات و پول‌های رایج بشود. در اوایل دهه ۸۰ میلادی یک رمزنگار آمریکایی با نام David Chaum الگوریتمی را با نام “blinding” طراحی کرد که در رمز‌گذاری مدرن وب امروزی نیز به عنوان هسته مرکزی به کار گرفته می‌شود. این الگوریتم فضایی امن و غیرقابل ردگیری برای انتقال پول بین دو طرف معامله را فراهم می‌کرد و یک پول الکترونیکی با نام blinded money برای انتقالات استفاده می‌شد. در اواخر دهه ۸۰ Chaum به هلند نقل مکان کرد و سعی در تجاری سازی blinded money داشت و شرکتی با نام DigiCash را در آنجا تاسیس نمود و واحدهای پولی را بر پایه الگوریتم طراحی شده خودش به کار می‌گرفت.

برخلاف بیت کوین و اکثر ارز‌های دیجیتال امروزی، blinding money و این کمپانی کنترل غیر متمرکز نداشتند و درست مثل بانک‌ها عمل می‌کردند. شاید این یکی از دلایلی بود که در حال حاضر چیزی از این موضوع و این کمپانی نمی‌شنویم. بعد از فشار‌های بانک مرکزی هلند برای محدود کردن معامله DigiCash  تنها با بانک‌های رسمی و همکاری ناموفق با مایکروسافت برای پرداخت‌های درون ویندوز با استفاده از این پول الکترونیکی، DigiCash کم کم در اواخر دهه نود میلادی رو به ورشکستگی و فراموشی حرکت کرد. در همان زمان یکی از دستیاران Chaum با نام Nick Szabo پولی با نام Bit Gold را اختراع کرد که از سیستم بلاک چین استفاده می‌کرد و پایه و پدر رمز‌ ارزهای امروزی بود، ولی درست مثل DigiCash هیچگاه معروف نشد و به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفت.

بعد از DigiCash مطالعات در زمینه این نوع از پول گسترش یافت و یکی از مهم‌ترین و قابل توجه ترین پول های اینترنتی رایج آن زمان که در آمریکا استفاده می‌شد، e-gold نام داشت. e-gold توسط یک شرکت تکنولوژی واقع در فلوریدا با نام مشابه ساخته شده بود و خدماتی برای خریداران طلای الکترونیکی ارائه می‌داد. کاربران می‌توانستند این پول را خرید و فروش کنند و در ازای آن طلای واقعی و یا دلار دریافت کنند. gold در دوران اوج خودش در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ میلیون‌ها اکانت فعال داشت و همین موضوع باعث شد که هکرها یک مکان فوق‌ العاده برای به دست‌ آوردن و دزدیدن پول را پیدا کنند. از بین رفتن میلیون ها سرمایه و مشکلات قانونی که هر ثانیه بر سر این کمپانی سرا زیر می‌شد در نهایت باعث شد که فشار بیش از حد وارد بر e-gold کار خودش را بکند و این پول مجازی نهایتا در سال ۲۰۰۹ به طور کامل بسته شد.

بیت کوین

بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال مدرن شناخته می‌شود که دارای کنترل غیرمتمرکز بود و برای تبادلات مالی مورد استفاده قرار می‌گرفت. بیت کوین برای اولین بار در یک مقاله نوشته شده توسط Satoshi Nakamoto به دنیا وارد شد. در اوایل سال ۲۰۰۹ Nakamoto بیت کوین را وارد بازار کرد و گروهی از افراد مشتاق و توسعه‌دهندگان شروع به تبادل و استخراج بیت‌ کوین کردند. در اواخر سال ۲۰۱۰ میلادی تعداد دیگری از رمز‌ ارزها مانند Litecoin نیز وارد کار شده بودند. در اواخر سال ۲۰۱۲ وردپرس اولین کمپانی بزرگی بود که پرداخت هزینه‌ها با بیتکوین را به رسمیت شناخت و از آن بهره برد. در ادمه کمپانی‌های دیگر مثل مایکروسافت، Expedia و… بیت کوین را وارد معاملات خود کردند و هم اکنون صد‌ها کمپانی بزرگ و کوچک از مهم‌ترین و معتبر ترین رمز ارز دنیا برای پرداخت‌های خود استفاده می‌کنند. بعد از ظهور بیت کوین تعداد زیادی ارز‌های دیجیتال دیگر وارد بازار جهانی شدند.

ارزهای دیجیتال چه تفاوتی با پول‌های معمولی دارند؟

ارزهای رسمی مثل ریال، دلار یا یورو توسط بانک‌مرکزی هر کشور منتشر می‌شود. بانک‌مرکزی باید مقداری شیء با ارزش نظیر طلا را به‌عنوان پشتوانه این پول منتشرشده در اختیار داشته‌باشد. اما ارز دیجیتال این‌گونه نیست و بیشتر آنها بدون هر نوع پشتوانه فیزیکی منتشر می‌شوند.

البته استثنائاتی نیز در‌این میان وجود دارد. برای نمونه ارز دیجیتال “وان‌گرم” که توسط یک استارتاپ اماراتی عرضه شده و منطبق با قوانین شرعیت اسلامی است، دارای پشتوانه طلا است.

دومین تفاوت پول معمولی با ارز دیجیتال چیست ؟ این تفاوت به ساختار تراکنش‌ آنها مربوط می‌شود. در تراکنش‌های آنلاین بین دو نفر، معمولاً یک واسطه مانند بانک وجود دارد که بر آن نظارت می‌کند. اما نقل‌‌و‌انتقال ارز دیجیتال بین دو نفر به‌صورت همتا‌به‌همتا (P2P) صورت می‌گیرد. به‌جای وجود یک نهاد واسطه مرکزی مثل بانک درستی تراکنش در ارز دیجیتال توسط شبکه‌ای از کاربران که بر روی شبکه بلاکچین حضور دارند تایید می‌شود.

ارز دیجیتال تفاوت‌هایی اساسی با پول رسمی دارد. بازگشت‌ناپذیری تراکنش‌های ارز دیجیتال سومین تفاوت است. در حالت عادی و در خریدهای آنلاین، درصورت بروز مشکل و یا اعتراض پرداخت‌کننده، ‌امکان پیگیری و کنسل‌کردن تراکنش وجود دارد. اما تراکنش در ارزهای دیجیتال قدری متفاوت است. بگذارید با یک مثال این موضوع را برای شما روشن کنیم.

فرض‌کنید شما با ارز دیجیتال یک خرید اینترنتی از یک فروشگاه ورزشی انجام داده‌اید. رسید تراکنش شما و مبلغ انتقال داده شده موجود‌است. در‌صورت پشیمان‌شدن و کنسل‌نمودن این خرید، فروشگاه می‌تواند مبلغ تراکنش را به‌شما بازگرداند اما ارسال یک تراکنش به آدرس اشتباه به‌این‌معنا‌است که آن پول برای همیشه از دست رفته‌است، مگر‌آنکه صاحب آن آدرس آدم با وجدانی باشد و پول را به‌شما برگرداند.

بدتر از آن ارسال به آدرسی است که صاحبی ندارد. در این صورت آن تراکنش از بین رفته و پول شما هیچوقت به شما باز نمی‌گردد.

حفظ هویت کاربر تفاوت بعدی است. در تراکنش‌های معمول آنلاین، هویت کاربر احراز می‌شود، اما در ارزهای دیجیتال هویت کاربر محفوظ می‌ماند. البته هر از گاهی اخباری در زمینه احتمال شناسایی هویت کاربران در این فضا نیز منتشر می‌شود. همچنین کارمزد تراکنش‌های ارز دیجیتال پایین‌تر از شیوه معمول بوده و یا حتی گاهی برابر صفر است.

ارزهای دیجیتال محبوب

بیت‌کوین: بیت‌کوین (Bitcoin) اولین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال موجود در بازار است. بیت‌کوین توسط فردی ناشناس به‌نام مستعار ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ عرضه شد. ارزش کل بازار بیت‌کوین در زمان نگارش این مقاله بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار است.

 اتریوم: اتریوم (Ethereum) در سال ۲۰۱۵ طراحی شده‌است و دومین ارز دیجیتال پرطرفدار و ارزشمند است. اتریوم بلاکچین مخصوص به خود را دارد و به‌همین دلیل به آن بلاکچین دوم هم گفته می‌شود. اتریوم فقط یک روش پرداخت نیست. روی بلاکچین اتریوم، قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز اجرا می‌شود.

بیش از ۹۰‌درصد توکن‌های موجود روی پلتفرم اتریوم فعالیت میکنند. با‌این‌حال، اتریوم سفر پرفراز و نشیبی داشته است. اتریوم به‌عنوان سکویی برای شروع دیگر ارزهای رمزی در ۲۰۱۷ مورد توجه قرار گرفت که این ارزها از کد بلاکچین اتریوم استفاده می‌کنند.

 ریپل: ریپل (Ripple) یکی دیگر از پلتفرم‌های غیرمتمرکز مشهور است. ریپل در سال ۲۰۱۲ با هدف ایجاد ظرفیت تراکنش‌های بالا عرضه شد. ریپل قابل استفاده برای پیگیری انواع بیشتری از تراکنش‌ها است، و نه فقط ارزهای رمزی. این سیستم درحال گسترش توسط بانک‌هایی معتبر زیادی در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته‌است.

تقلب در تراکنش‌های ارز دیجیتال جایگاهی ندارد. کسی مالک آن‌ نیست و کسی نمی‌تواند آن‌را متوقف یا هک کند. رمزارزها غیرمتمرکز هستند و واسطه‌ها را حذف می‌کنند و هویت کاربران در استفاده از آن‌ها فاش نمیشود.

استفاده از ارزهای دیجیتال نیاز به ثبت‌نام یا مدارک ندارد. فرایند استخراج برای همه مقدور است و همه می‌توانند با سخت‌افزار‌های مناسب از آن کسب درآمد کنند و تمامی این عوامل سبب محبوبیت ارزهای دیجیتال در سراسر دنیا شده‌است. حفظ هویت کاربر، عدم نیاز به واسطه، کارمزد پایین و سرعت بالای انجام تراکنش از مهم‌ترین مزایای ارزهای دیجیتال به‌شمار می‌روند.

چند نوع ارز دیجیتال وجود دارد؟

آلتکوین ها و توکن ها دو دسته اصلی ارزهای دیجیتال محسوب می شوند.

به هر ارز دیجیتالی که بعد از بیت کوین بوجود می آید اصطلاحا آلتکوین می گویند که هر کدام از آن ها دارای شبکه بلاک چین مختص خود هستند.

تعدادی از آلتکوین ها بر پایه شبکه بلاک چین بیت کوین ساخته شده اند، به عبارتی دیگر تغییراتی در کدهای اولیه بیت کوین ایجاد کرده اند و اصطلاحا می گوییم که آن ها فورکی از بیت کوین هستند. مثل بیت کوین کش

 برخی دیگر از کوین ها برای خود یک ساختار بلاک چینی ایجاد کرده اند و بر اساس آن خدمات خود را ارائه می کنند. مثل اتریوم و ریپل.

نوع دیگری از ارزهای دیجیتال توکن ها هستندکه بر بستر یک شبکه بلاک چینی به جز شبکه بیت کوین پیاده سازی می شوند، به عنوان مثال بر روی بستر بلاک چینی اتریوم برنامه نویسی می شوند.

ماینینگ یا استخراج ارز دیجیتال

تولید ارزهای دیجیتال از طریق فرآیندی به نام ماینینگ یا استخراج صورت می گیرد. فرایند استخراج به این صورت است که سخت افزار هایی مخصوص تلاش می کنند تا معماهای پیچیده ریاضی را حل کنند. اصطلاحا به این مسائل پیچیده ریاضی توابع هش می گویند. هر فردی که بتواند توسط سخت افزار های خود، این توابع هش را سریعتر حل کند مقداری ارز دیجیتال را به عنوان پاداش دریافت می کند. البته راه های دیگری به جز ماینینگ برای بدست آوردن ارزهای دیجیتال وجود دارد که شما می توانید از طریق صرافی های آنلاینی که در زمینه فروش ارزهای دیجیتال فعالیت می کنند، ارز دیجیتال مورد نظر خود را خریداری کنید.

ارزهای دیجیتال مشهور

در حال حاضر بیش از 2,200 ارز دیجیتال در بازار وجود دارد که بیشتر آن‌ها پروژه‌های مرده یا رهاشده هستند. در طول تاریخ 10 ساله ارزهای دیجیتال، برخی از آن‌ها از همان ابتدای ورود به بازار جایگاه خود را در رده‌های بالای جدول ارزشمندترین‌ها حفظ کرده‌اند.

بیت کوین

بیت کوین مشهورترین و قدیمی‌ترین ارز دیجیتال است که همیشه در کانون توجهات قرار داشته است. از زمان ساخت این ارز دیجیتال توسط ساتوشی ناکاموتو بیش از 10 سال می‌گذرد و از آن زمان تاکنون جایگاه نخست را بین ارزهای دیجیتال از دست نداده است.

اتریوم

ایده اتریوم در سال 2013 توسط ویتالیک بوترین مطرح شد. عرضه اولیه سکه آن در سال 2014 به وقوع پیوست و شبکه آن در جولای 2015 راه‌اندازی شد. اتریوم از همان ابتدا با ایده‌های نوآورانه ظاهر شد. ارز دیجیتال این پلتفرم اتر (ether) نام دارد و از اتریوم برای ساخت توکن‌ می‌توان استفاده کرد.

ریپل

ریپل پلتفرم متن‌بازی است که برای انجام تراکنش‌های ارزان و سریع طراحی شده است. این سیستم پرداختی در سال 2012 عرضه شد و از پول‌های رایج در شبکه خود پشتیبانی می‌کند. ریپل بر روی همکاری با بانک‌ها و توسعه سیستم پرداختی خود تمرکز کرده و کوین آن اکس‌آرپی (XRP) نام دارد.

لایت کوین

لایت کوین با هدف پرداخت‌های سریعتر، با اعمال تغییراتی بر روی کدهای بیت کوین توسط چارلی لی ساخته شد. این ارز دیجیتال با نام نقره دیجیتال شناخته می‌شود و یکی از قدیمی‌ترین آلت کوین‌هاست.

بیت کوین کش

یکی از فورک‌های معروف بیت کوین که با اعمال تغییر بر روی اندازه بلاک‌ها در سال 2017 به وجود آمد. بیت کوین کش در سال 2018 به دو زنجیره ABC و SV تقسیم شد، به طوریکه زنجیره ABC با نام بیت کوین کش به فعالیت خود ادامه داد.